# Hà Nội ngập nặng sau mưa lớn – Bài học quy hoạch
04/10/2025 09:18
Cơn mưa lịch sử do bão số 10 đã biến nhiều khu vực của Hà Nội thành “biển nước”, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân và kinh tế đô thị. Thảm họa ngập lụt này không chỉ là hiện tượng thời tiết thất thường mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh về những bất cập trong quy hoạch và quản trị đô thị của Thủ đô.
## Thảm họa ngập lụt sau cơn mưa lịch sử
Những ngày 29-30/9 vừa qua, Hà Nội gần như “thất thủ” trước đợt mưa lớn kỷ lục. Hàng chục tuyến phố, khu đô thị và khu dân cư từ nội đô đến các đại lộ Thăng Long, vành đai 2, vành đai 3 chìm trong biển nước. Hệ thống giao thông tê liệt, sinh hoạt người dân bị đảo lộn nghiêm trọng. Tình trạng này không phải là lần đầu tiên khi chỉ hơn một tháng trước, do ảnh hưởng của bão số 5, Hà Nội cũng đã đối mặt với tình trạng tương tự.
Nhìn lại đợt ngập lụt năm 2008, KTS Phạm Thanh Tùng nhận định: “Năm 2008, chỉ có 4 quận nội thành Hà Nội đô thị hóa với khoảng 250km2. Nay con số này đã lên đến hơn 900km2, gấp gần 4 lần. Đất nông nghiệp, hồ, ao, đầm… những nơi có khả năng tiêu thụ nước mưa tự nhiên đã bị thay thế bằng bê tông, khiến khả năng tiêu thoát nước tự nhiên suy giảm nghiêm trọng.”
## Hạ tầng thoát nước không theo kịp tốc độ đô thị hóa
Theo đánh giá của chuyên gia Phạm Thanh Tùng, Hà Nội những năm qua đã tập trung quá nhiều vào mở rộng không gian đô thị, xây dựng các khu nhà cao tầng và mở đường lớn, trong khi hạ tầng thoát nước không được đầu tư tương xứng.
“Chúng ta chăm chăm tạo diện mạo kiến trúc đô thị hào nhoáng, bóng bẩy, nhưng đầu tư cho hệ thống thoát nước, chứa nước, trạm bơm tuy có làm nhưng chưa đầy đủ. Tính toán lượng tiêu thoát nước với hệ thống thoát nước của Hà Nội rất kém. Đây là lỗi từ quy hoạch chung”, ông Tùng chỉ ra.
Vấn đề nghiêm trọng nhất là sau hơn 100 năm, Hà Nội vẫn chủ yếu sử dụng hệ thống cống ngầm do người Pháp xây dựng, khi đó thành phố chỉ có khoảng 25 vạn dân. Nay, khu vực đô thị đã lên tới vài triệu dân, lượng nước thải sinh hoạt và nước mưa đã vượt xa năng lực thiết kế của hệ thống cũ, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp.
“Việc nâng cấp, cải tạo hạ tầng chưa theo kịp tốc độ đô thị hóa nên chỉ cần một cơn mưa lớn, cả thành phố đã thất thủ”, chuyên gia nhấn mạnh.
## “Lá phổi” tự nhiên bị thu hẹp
Một trong những yếu tố quan trọng giúp Hà Nội điều tiết nước mưa là các hồ tự nhiên. Thế nhưng, không ít hồ điều hòa đã bị lấp đi để nhường chỗ cho các công trình xây dựng. Không gian dự trữ nước tự nhiên bị xóa sổ, khiến hệ thống thoát vốn đã yếu càng thêm bế tắc.
Không chỉ yếu về hạ tầng, Hà Nội còn thiếu kịch bản ứng phó hiệu quả với thiên tai và biến đổi khí hậu. Người dân gần như không nhận được cảnh báo sớm, kịp thời, để rồi bất ngờ đối diện với dòng nước ngập mênh mông. Nhiều tuyến đường, khu dân cư bị chìm trong nước suốt hàng chục giờ đồng hồ mà không có chỉ đạo kịp thời từ phía chính quyền.
“Trong thời đại công nghệ số nhưng kỹ năng ứng phó và khả năng điều hành của Hà Nội lại bộc lộ nhiều hạn chế. Tại sao khi có bão lớn, lãnh đạo một số tỉnh đã có mặt kịp thời để chỉ đạo, hỗ trợ người dân, trong khi cả ngày 30/9, trên truyền thông không thấy lãnh đạo nào của Hà Nội trực tiếp xuống hiện trường lội nước, đội mưa để chỉ đạo? Đây là điều rất đáng suy nghĩ”, ông Tùng thẳng thắn đặt vấn đề.
## Phát triển đô thị thiếu quy hoạch bài bản
Ông Tùng cũng chỉ ra một bất cập khác là sự phát triển tràn lan của các khu đô thị bám theo các tuyến đường mới mở. Những khu đô thị này mọc lên nhanh chóng, nhưng nhiều khu lại thiếu kết nối với hệ thống thoát nước tổng thể của thành phố.
Bên cạnh đó, Hà Nội hiện cũng chưa có bản đồ cốt nền thống nhất. Nhiều đường phố lấy vỉa hè làm cốt, chưa có quy chuẩn rõ ràng khiến đô thị chỗ này chỗ kia hỗn loạn trong quy hoạch.
## Giải pháp từ gốc rễ
Ngập lụt ở Hà Nội không còn là câu chuyện thiên tai bất khả kháng mà là hệ quả của những lỗ hổng trong quy hoạch và quản trị đô thị. Việc khắc phục sẽ rất khó khăn, không thể một sớm một chiều, nhưng đã đến lúc thành phố phải rà soát lại toàn bộ dữ liệu, số liệu để việc lập quy hoạch được trung thực và thẳng thắn.
“Trận lụt này chưa phải là kết thúc. Vẫn còn nhiều cơn bão, áp thấp có thể đổ bộ từ nay đến cuối năm và những năm tới. Nếu không có biện pháp căn cơ, Hà Nội sẽ tiếp tục rơi vào tình trạng hỗn loạn mỗi khi mưa bão lớn”, KTS Phạm Thanh Tùng cảnh báo.
Ông đề nghị: “Cần tập trung nguồn lực để đầu tư dứt điểm hệ thống hạ tầng thoát nước. Chúng ta chưa có tư duy làm các bể ngầm chứa nước. Ở nhiều quốc gia, đây là hạng mục quan trọng vừa để đảm bảo an ninh nguồn nước vừa chống ngập”.
Thảm họa ngập lụt lần này là bài học đắt giá cho Hà Nội. Thành phố cần có tầm nhìn dài hạn, đầu tư bài bản và đồng bộ từ hạ tầng đến công tác dự báo, ứng phó để không phải đối mặt với tình trạng tương tự trong những lần mưa bão sắp tới.
