# Người mất đất được ưu tiên mua nhà XH
Bộ Xây dựng đang kiến nghị Chính phủ ban hành một cơ chế đặc biệt, cho phép người dân bị thu hồi đất được ưu tiên mua, thuê mua nhà ở xã hội ngay tại dự án, miễn phải đáp ứng các điều kiện về nhà ở và thu nhập như hiện nay.
## Đề xuất mới từ Bộ Xây dựng
Theo dự thảo Nghị quyết mà Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến, cơ chế đặc biệt này nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện quy định pháp luật và các chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội hiện nay.
Theo Luật Đất đai, người dân khi bị thu hồi đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp hoặc đất ở, nếu đủ điều kiện bồi thường, có thể được đền bù bằng đất có mục đích khác hoặc bằng nhà ở. Tuy nhiên, thực tế cho thấy cơ chế bồi thường bằng nhà ở này hầu như chưa được áp dụng rộng rãi.
## Những rào cản hiện nay
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Các địa phương thiếu quỹ nhà sẵn có để bồi thường, thiếu hướng dẫn cụ thể về quy trình và tiêu chí định giá nhà bồi thường. Đồng thời, tâm lý đa số người dân vẫn ưu tiên nhận tiền mặt thay vì nhận nhà ở bồi thường.
Về phía doanh nghiệp, việc bố trí quỹ nhà để bồi thường thường làm xáo trộn cơ cấu sản phẩm và ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả kinh tế của dự án. Thực tế này đã gây ra tình trạng chậm trễ trong tiến độ thu hồi đất và giải phóng mặt bằng tại nhiều địa phương, đặc biệt ở các dự án nhà ở xã hội và khu đô thị mới.
Hậu quả là người dân chậm ổn định nơi ở, phát sinh nhiều khiếu nại, trong khi doanh nghiệp không có mặt bằng sạch để triển khai dự án, ảnh hưởng trực tiếp đến mục tiêu phát triển ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội trong giai đoạn tới.
## Cơ chế ưu tiên đặc biệt
Theo Khoản 10 Điều 76 Luật Nhà ở, các hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất và phải giải tỏa, phá dỡ nhà ở mà chưa được Nhà nước bồi thường bằng nhà hoặc đất ở được xem là đối tượng đủ điều kiện mua, thuê mua nhà ở xã hội nếu chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình, hoặc diện tích bình quân đầu người thấp hơn mức tối thiểu. Điểm quan trọng là nhóm này cũng không bị ràng buộc bởi điều kiện về thu nhập.
Từ nền tảng này, Bộ Xây dựng đề xuất cơ chế đặc biệt cho phép người dân, hộ gia đình bị thu hồi đất khi triển khai dự án nhà ở xã hội được ưu tiên mua hoặc thuê mua căn hộ ngay tại dự án mà không cần đáp ứng điều kiện về nhà ở, thu nhập, đồng thời không phải tham gia bốc thăm như các nhóm đối tượng khác.
Mục tiêu của chính sách này là khuyến khích người dân sớm bàn giao mặt bằng, đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án, đồng thời đảm bảo quyền lợi tái định cư gắn chặt với nơi ở mới.
## Áp dụng cho hai đối tượng cụ thể
Dự thảo Nghị định mở rộng hướng tháo gỡ cho cả doanh nghiệp và người dân bằng cách áp dụng cơ chế ưu tiên này cho hai nhóm chính:
Thứ nhất, những người được bố trí tái định cư theo hình thức mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội.
Thứ hai, các hộ gia đình, cá nhân thuộc diện được bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất hoặc có thỏa thuận chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội.
Với quy định mới này, Bộ Xây dựng kỳ vọng sẽ giải quyết đồng thời hai mục tiêu quan trọng: tháo gỡ điểm nghẽn giải phóng mặt bằng cho doanh nghiệp và tạo điều kiện an cư sớm cho người dân. Chính sách đặc biệt này không chỉ giúp hình thành quỹ đất sạch nhanh hơn mà còn giảm chi phí xã hội và tạo nguồn cung ổn định cho thị trường nhà ở xã hội.
