Hạ tầng Đông Bắc bứt phá với đường sắt tốc độ cao
Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Quyết định 2404/QĐ-TTg điều chỉnh Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050, tạo nên cơ hội phát triển lớn cho tỉnh Quảng Ninh với hai tuyến đường sắt trọng điểm: Hải Phòng – Hạ Long – Móng Cái và Hà Nội – Quảng Ninh tốc độ cao.
Hai tuyến đường sắt mới này được xem là đòn bẩy chiến lược, bổ sung mắt xích còn thiếu cho hạ tầng khu vực Đông Bắc Việt Nam, giúp tạo kết nối liền mạch giữa hệ thống cảng biển, cửa khẩu quốc tế, sân bay và các đô thị trung tâm trên một trục thống nhất.
Tuyến đường sắt nối cảng biển và cửa khẩu quốc tế
Quy hoạch chi tiết cho thấy tuyến Hải Phòng – Hạ Long – Móng Cái có tổng chiều dài khoảng 187 km, được chia làm hai giai đoạn đầu tư với lộ trình trước và sau năm 2030. Tuyến đường sắt quan trọng này sẽ kết nối chuỗi cảng biển lớn ở khu vực miền Bắc, nổi bật là Cái Lân và cụm cảng Con Ong – Hòn Nét, đồng thời liên thông trực tiếp với cửa khẩu quốc tế Móng Cái – điểm giao thương chiến lược với Trung Quốc.
Để hiện thực hóa dự án, Quảng Ninh đã đề xuất sử dụng ngân sách địa phương chủ động trong việc chuẩn bị đầu tư, giải phóng mặt bằng và xây dựng dự án, với ưu tiên cao nhất dành cho đoạn tuyến Hải Phòng – Hạ Long trong giai đoạn 2026-2030. Phần còn lại tuyến Hạ Long – Móng Cái cùng nhánh kết nối vào cảng Con Ong – Hòn Nét sẽ tiếp tục được nghiên cứu để tìm mô hình tài chính phù hợp trước năm 2030.
Tuyến tàu tốc độ cao Hà Nội-Quảng Ninh
Đáng chú ý, tuyến đường sắt tốc độ cao Hà Nội – Quảng Ninh dự kiến có chiều dài 120-124 km, với khổ tiêu chuẩn 1.435mm, thiết kế vận hành với tốc độ tối đa 350 km/h. Tuyến này khai thác riêng dành cho vận tải khách theo phương thức Hợp tác công tư (PPP) với tổng mức đầu tư ước tính khoảng 5,3 tỷ USD.
Đề xuất chiến lược này do Công ty Cổ phần Đầu tư và phát triển đường sắt cao tốc VinSpeed (thuộc Tập đoàn Vingroup) đưa ra, dự kiến sẽ có bốn ga chính bao gồm Cổ Loa (thuộc Hà Nội), Gia Bình (Bắc Ninh), Yên Tử và Hạ Long (Quảng Ninh) cùng hai depot đầu cuối.
Theo phương án của nhà đầu tư, dự án có khả năng khởi công vào cuối năm 2025, với thời gian thi công kéo dài 24 tháng và bắt đầu đi vào khai thác vào đầu năm 2028. Khi hoàn thành, quãng di chuyển từ Hà Nội đến Hạ Long sẽ chỉ còn khoảng 30 phút. Tàu chạy với tần suất 30 phút/chuyến, dự kiến đón tiếp hơn 2 triệu lượt khách/năm vào năm 2028 và vượt mức 15 triệu lượt khách vào năm 2050.
Chủ động triển khai quy hoạch
Chỉ hai ngày sau khi quy hoạch được điều chỉnh, ngày 31/10, UBND tỉnh Quảng Ninh đã tổ chức cuộc họp triển khai nhiệm vụ cho hai tuyến đường sắt trọng điểm này. Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Vũ Văn Diện đã yêu cầu thành lập ngay tổ công tác liên ngành để cập nhật và tích hợp các tuyến vào Quy hoạch chung của tỉnh; đồng thời tiến hành rà soát các khu công nghiệp, cụm công nghiệp và khu vực đầu tư có nguy cơ bị trùng lấn với lộ trình để điều chỉnh kịp thời, trước ngày 15/11.
Tỉnh cũng giao các cơ quan chuyên môn phối hợp với đơn vị tư vấn hoàn thiện sơ bộ hướng tuyến trên thực địa, xác định loại đất, tiến hành cắm mốc và bàn giao cho cấp xã, phường quản lý; đồng thời chuẩn bị các thủ tục sẵn sàng để trình phê duyệt chủ trương đầu tư đối với các đoạn tuyến Hải Phòng – Hạch Long – Móng Cái sử dụng ngân sách tỉnh.
Tác động tích cực đến phát triển vùng
Giới chuyên gia nhận định hai tuyến đường sắt mới sẽ tái định hình hoàn toàn bản đồ giao thông khu vực Đông Bắc Việt Nam. Cụ thể, tuyến tốc độ cao Hà Nội – Quảng Ninh đóng vai trò như “trục xương sống” của tam giác kinh tế Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh, tạo bước nhảy vọt về thời gian và chất lượng di chuyển, từ đó kích thích sự phát triển của ngành du lịch, logistics và các ngành công nghiệp công nghệ cao.
Trong khi đó, tuyến Hải Phòng – Hạ Long – Móng Cái sẽ lần đầu tiên mở ra tuyến đường sắt ven biển khu vực Bắc Bộ, tạo kết nối liền mạch từ cảng quốc tế tới cửa khẩu biên giới, góp phần hình thành nên “hành lang logistics Đông Bắc Á” quan trọng.
Giải pháp hạ tầng đồng bộ
Theo Cục Đường sắt Việt Nam, các tuyến đường sắt hiện hữu trên hành trình Hà Nội – Quảng Ninh đều có tiêu chuẩn kỹ thuật thấp và phải vừa vận chuyển hành khách vừa vận chuyển hàng hóa, do đó khó có thể đáp ứng được mục tiêu hiện đại hóa. Việc phát triển tuyến tốc độ cao với khổ 1.435mm, tách riêng chức năng vận tải, cùng lúc triển khai tuyến ven biển kết nối cảng biển và cửa khẩu, sẽ tạo nền tảng vững chắc cho giai đoạn phát triển xanh và thông minh của Quảng Ninh trong tương lai.
Đồng thời, dự án sẽ hoàn thiện hệ thống liên kết vùng từ Hà Nội đến biên giới Móng Cái và hệ thống cảng nước sâu, tạo thành một mạng lưới vận tải liên thông, hiệu quả bậc nhất khu vực Đông Bắc Việt Nam.
Việc triển khai thành công hai tuyến đường sắt tốc độ cao này hứa hẹn sẽ tạo ra một cú hích mạnh mẽ, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế – xã hội khu vực và nâng cao năng lực kết nối toàn diện cho vùng Đông Bắc Việt Nam.
