# Thay đổi chính sách đất đai: Từ quản lý chặt chẽ đến hiệu quả
Trong bối cảnh chuyển đổi số và phát triển bền vững, lĩnh vực đất đai tại Việt Nam đang chứng kiến sự thay đổi mạnh mẽ với cách tiếp cận toàn diện về tư duy và thể chế. Luật Đất đai năm 2024 cùng các nghị quyết liên quan đã tạo ra một môi trường pháp lý mới, chuyển trọng tâm từ quản lý chặt chẽ sang quản lý hiệu quả, minh bạch.
## Thể chế hóa chủ trương đổi mới
Luật Đất đai năm 2024 đánh dấu bước ngoặt quan trọng khi thể chế hóa toàn diện chủ trương đổi mới của Đảng, đồng thời giải quyết nhiều vấn đề cấp thiết trong thực tiễn quản lý đất đai quốc gia.
Theo bà Đoàn Thị Thanh Mỹ – Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đất đai là nguồn lực chiến lược vừa hữu hạn vừa vô cùng quý giá. Quản lý tốt tài nguyên này đồng nghĩa với việc quản lý được không gian phát triển của quốc gia.
Luật mới đã xác định giá đất theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, mở rộng quyền của người dân trong giám sát và tiếp cận thông tin đất đai, đồng thời quy định cụ thể hơn về thu hồi, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
Đáng chú ý, Quốc hội cho phép luật có hiệu lực sớm hơn 5 tháng so với kế hoạch, cùng với hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành được ban hành đồng bộ, giúp khắc phục tình trạng “Luật chờ nghị định” – một biểu hiện sinh động của tinh thần Nghị quyết 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật.
## Phân cấp mạnh mẽ cho địa phương
Kể từ tháng 7/2025, cả nước bước vào công cuộc sàn xếp tổ chức bộ máy, tinh gọn đơn vị hành chính và đổi mới theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Đây vừa là yêu cầu về tổ chức bộ máy, vừa là bước điều chỉnh căn bản về phương thức quản lý Nhà nước, đòi hỏi thể chế phải thích ứng, linh hoạt.
Thực hiện chủ trương trên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định 151/2025/NĐ-CP quy định rõ thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp; Nghị định 226/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung nhiều quy định để tăng tính chủ động cho cấp dưới trong tổ chức thực thi; cùng Nghị quyết số 66.3/2025/NQ-CP về tháo gỡ vướng mắc trong triển khai các dự án khi quy hoạch sử dụng đất chưa được phê duyệt điều chỉnh.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng ban hành Thông tư số 23/2025/TT-BNNMT quy định về phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực đất đai khi tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.
Lần đầu tiên, nguyên tắc “cấp nào gần dân nhất, cấp đó được quyết định” được thể chế hóa đồng bộ. Các nghị định trên cũng quy định rõ cơ chế kiểm tra, giám sát, thanh tra ở từng cấp, vừa đảm bảo thống nhất quản lý, vừa ngăn ngừa tiêu cực.
## Xây dựng nền quản trị đất đai số
Một nội dung nổi bật thể hiện tinh thần Nghị quyết 66-NQ/TW chính là Chiến dịch 90 ngày làm giàu, làm sạch dữ liệu đất đai, nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu “đúng-đủ-sạch-sống-thống nhất-dùng chung” đồng bộ với dữ liệu dân cư, thuế, tài chính và xây dựng.
Ngày 31/8/2025, Bộ Công an – Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Kế hoạch 515/KH-BCA-BNN&MT năm 2025 thực hiện chiến dịch này, triển khai đồng bộ trên cả nước từ ngày 1/9-30/11. Chiến dịch không chỉ minh bạch hóa thông tin từng thửa đất mà còn là căn cứ quan trọng để chuẩn bị cho việc xây dựng chính sách thuế bất động sản tương lai.
Bà Đoàn Thị Thanh Mỹ cho biết: “Việc xây dựng một hệ thống dữ liệu ‘một dữ liệu – nhiều mục tiêu quản lý’ đã được quy định trong Nghị định 226/2025/NĐ-CP. Dữ liệu được kết nối đồng bộ với dữ liệu dân cư, thuế, xây dựng, tài chính, hình thành nền tảng quản trị điện tử phục vụ việc định giá, giao dịch và thanh tra đất đai.”
## Tiếp cận thực tế tại địa phương
Để các chính sách mới đi vào cuộc sống, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức 10 đoàn công tác do lãnh đạo bộ dẫn đầu làm việc tại 34 tỉnh, thành, lắng nghe và tháo gỡ khó khăn trong tổ chức vận hành chính quyền hai cấp. Đồng thời, 34 cán bộ của Cục Quản lý đất đai được cử trực tiếp xuống địa phương, hỗ trợ xử lý các tình huống vướng mắc.
Cách làm “đi cùng, làm cùng, tháo gỡ cùng” này góp phần giúp các địa phương nhanh chóng thích ứng, đảm bảo chính sách đi đúng hướng và phát huy hiệu quả ngay trong thực tiễn.
Ông Nguyễn Duy Hưng – Giám đốc Văn phòng Đăng ký đất đai Hà Nội – phân tích: “Khi dữ liệu đất đai được đồng bộ, minh bạch, chính sách này sẽ góp phần hạn chế đầu cơ, dòng tiền chảy vào bất động sản, từ đó giúp thị trường ổn định, giá nhà có cơ hội giảm về mức hợp lý.”
Việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai đầy đủ, minh bạch không chỉ giúp Nhà nước quản lý hiệu quả nguồn lực mà còn là “chiếc gương” phản chiếu thực tế thị trường, tạo tiền đề cho chính sách thuế phù hợp, hài hòa lợi ích giữa các bên.
## Thách thức và hướng phát triển
Xét tổng thể, từ định hướng trong Nghị quyết 66-NQ/TW đến các văn bản triển khai của Chính phủ, có thể thấy sự chuyển động đồng bộ của cả hệ thống chính trị, từ tư duy đến hành động. Nếu Nghị quyết 66 là “kim chỉ nam” định hướng tư duy pháp quyền, thì các Nghị định 151, 226 và Nghị quyết 66.3 chính là “bánh răng vận hành” đưa chủ trương vào thực tiễn.
Tuy nhiên, ngành đất đai cũng đang đối mặt với nhiều thách thức; quy hoạch sử dụng đất còn chồng chéo; cơ chế đấu giá, đấu thầu chưa đủ linh hoạt; công tác định giá đất còn thiếu công cụ hiện đại và tâm lý e ngại trách nhiệm ở cấp thực thi…
Cục Quản lý đất đai đã chủ động rà soát thực tiễn, đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai 2024 theo hướng chuyển từ “quản lý chặt chẽ” sang “quản lý hiệu quả, kiến tạo phát triển.” Dự thảo luật sửa đổi đang được lấy ý kiến rộng rãi, hướng đến đồng thuận xã hội cao trước khi trình Quốc hội thông qua vào cuối năm 2025.
Đổi mới thể chế đất đai lần này không chỉ là sự điều chỉnh kỹ thuật mà là một cuộc cải cách tư duy hướng tới quản trị đất đai hiện đại, minh bạch, gắn với mục tiêu phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn và bảo vệ môi trường; đưa đất đai thực sự trở thành nguồn lực chiến lược cho một Việt Nam phát triển nhanh, xanh và bền vững.
