# Sắp xếp thứ tự ưu tiên mua nhà xã hội cần thiết

Nhà ở xã hội được xem là giải pháp quan trọng để giải quyết nhu cầu an cư cho người lao động và người thu nhập thấp tại Việt Nam. Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn còn tồn tại nhiều bất cập, đòi hỏi các giải pháp đồng bộ, trong đó có việc thiết lập cơ chế xếp thứ tự ưu tiên mua nhà.

## Thực trạng đáng trăn trở

Theo TS Bùi Sỹ Lợi, Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, tình trạng người dân phải thức cả đêm xếp hàng mua nhà ở xã hội (NƠXH) trong khi “cò mồi” lại chiếm đoạt lợi ích từ chính sách này làm giảm đi ý nghĩa vốn có của chương trình an sinh xã hội.

Chị Thu Hường (37 tuổi, TPHCM) là một minh chứng sống động cho nỗi trăn trở này. Sau 18 năm từ quê Đắk Lắk ra TP.HCM làm việc, chị vẫn chưa thể hiện thực hóa giấc mơ có một ngôi nhà riêng. “Trả tiền phòng trọ và chi phí sinh hoạt thiết yếu là tôi sạch túi. Nhiều lúc, tôi không dám ăn sáng vì một bát bún đã tốn ít nhất 25.000-30.000 đồng. Ước mơ có căn nhà nhỏ để không phải trả tiền trọ hàng tháng sao mà xa vời quá”, chị chia sẻ.

## Con số đáng báo động

Theo Báo cáo Nhà ở xã hội Việt Nam 2023 của Cushman & Wakefield, giá nhà tại Việt Nam cao hơn khoảng 20 lần so với thu nhập bình quân đầu người hàng năm, khiến giấc mơ sở hữu nhà của nhiều người Việt trở nên xa vời.

Trong khi đó, nhu cầu về NƠXH cho công nhân thu nhập thấp tại các khu công nghiệp lên tới 2,4 triệu căn cho giai đoạn 2021-2030. Thậm chí khi tính cả nguồn cung hiện hữu và tương lai, thị trường vẫn thiếu hơn 1 triệu căn, tương đương 51% tổng nhu cầu.

## Những thách thức từ hai phía

Ts Nguyễn Hoàng Bình, giảng viên Khoa Kinh doanh, Đại học RMIT Việt Nam, chỉ ra nhiều hạn chế trong chính sách phát triển NƠXH. Thủ tục chuẩn bị đất và giao đất kéo dài, quy trình đấu thầu chưa thống nhất, cơ chế bù đắp rủi ro hạn chế cùng nguồn vốn thiếu ổn định đang là những rào cản lớn.

Nhìn từ góc độ doanh nghiệp, ông Trần Đức Quang, đại diện Công ty CP Nam Long chi nhánh Cần Thơ, cho biết các đơn vị phát triển NƠXH phải đối mặt với bài toán về chi phí đầu vào cao, thủ tục đầu tư phức tạp, thiếu quỹ đất sạch và hạn chế vốn tín dụng. “Các dự án NƠXH thường có biên lợi nhuận thấp và cần có mức trần lợi nhuận cam kết với Chính phủ, trong khi thủ tục đầu tư phức tạp khiến nhiều doanh nghiệp ngại tham gia”, ông Quang chia sẻ.

## Giải pháp từ kinh nghiệm quốc tế

Để khắc phục những khó khăn này, 专家 đề xuất nhiều giải pháp từ mô hình thành công của Singapore. Quốc gia đảo này đã phát triển hiệu quả một hệ thống nhà ở với phần lớn do Cơ quan Phát triển nhà ở (HDB) thực hiện. Mô hình này tập trung vào việc: quy hoạch theo cụm giao thông công cộng (TOD), tạo chuỗi cung-cầu ổn định, chuẩn hóa thiết kế, công nghiệp hóa xây dựng để giảm chi phí, cùng hỗ trợ tài chính cho người mua.

TS Bùi Sỹ Lợi nhấn mạnh: “Cung và cầu NƠXH không gặp nhau, dẫn đến xung đột. Do đó, Nhà nước cần tạo đủ nguồn cung để đáp ứng nhu cầu người dân.”

## Đề xuất cơ chế ưu tiên hợp lý

Giải pháp then chốt mà các chuyên gia đề xuất là xây dựng hệ thống sắp xếp thứ tự ưu tiên mua nhà xã hội hợp lý:

1. Ưu tiên hàng đầu: Những người chưa có nhà ở
2. Ưu tiên thứ hai: Những người đang ở nhà chật chội, không đủ diện tích sinh hoạt
3. Ưu tiên thứ ba: Người đang ở nhà có chất lượng thấp
4. Ưu tiên sau cùng: Người có chỗ ở tạm thời hoặc đang ở cùng gia đình, người thân

“Quan trọng nhất, cơ quan hữu quan cần tìm đúng người cần nhà. Khi dữ liệu minh bạch mới giảm được tình trạng cò mồi, thổi giá hồ sơ NƠXH”, ông Lợi nhấn mạnh.

Để thực hiện hệ thống này, ông đề nghị cần xây dựng danh sách người có nhu cầu thực sự, xác minh thông qua dữ liệu của cơ quan chức năng và địa phương.

Đồng thời, chính sách cần tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia bằng cách đơn giản hóa thủ tục, hỗ trợ về đất đai, vốn vay và thuế, đảm bảo họ có lợi nhuận thấp sau khi hoàn thành dự án để tiếp tục tái đầu tư.

## Kết luận

Phát triển nhà ở xã hội hiệu quả đòi hỏi sự đồng bộ từ nhiều phía: từ chính sách thông minh của Nhà nước, sự minh bạch trong triển khai, đến sự tham gia tích cực của doanh nghiệp. Việc thiết lập cơ chế ưu tiên hợp lý không chỉ giúp đảm bảo nhà đến đúng người có nhu cầu mà còn góp phần hạn chế các tiêu cực như “cò mồi”, thổi giá, thực hiện đúng mục tiêu cốt lõi là đảm bảo an sinh xã hội và ổn định kinh tế.

Như TS Bùi Sỹ Lợi đã chia sẻ: “Muốn có nhà đầu tư tốt, Nhà nước phải cho doanh nghiệp cơ chế về mặt thủ tục, đất đai, vay vốn, thuế để chủ đầu tư dự án làm xong mà không bị lỗ.” Chỉ khi đó, chính sách nhà ở xã hội mới thực sự trở thành công cụ hữu hiệu trong việc hiện thực hóa giấc mơ an cư cho người dân.