Chính sách đặc thù kích thích nhà ở xã hội tại Hà Nội
Thủ đô đang đối mặt với áp lực ngày càng lớn trong việc đáp ứng nhu cầu nhà ở cho người dân, đặc biệt là các đối tượng thu nhập thấp và trung bình. Trước thực tế đó, Hà Nội đang tích cực xây dựng các cơ chế đặc thù nhằm tạo đột phá cho thị trường nhà ở xã hội, với những chính sách hỗ trợ mạnh mẽ về vốn, thủ tục và thời gian triển khai.
Hiện trạng nhà ở xã hội tại Thủ đô
Theo báo cáo từ Sở Xây dựng Hà Nội, trong khoảng thời gian từ đầu năm 2025 đến nay, thành phố đã hoàn thành 1 dự án nhà ở xã hội với khoảng 1,340 căn hộ. Song song đó, có 5 dự án khác đã đủ điều kiện để cung ứng ra thị trường, bổ sung thêm khoảng 4,635 căn hộ. Khi tính với tổng số 11,334 căn của giai đoạn 2021-2024, lũy kế đến hết năm 2025, Hà Nội dự kiến sẽ có 16 dự án với khoảng 17,309 căn nhà ở xã hội đủ điều kiện đưa vào sử dụng.
Đáng chú ý, hiện có 6 dự án đang trong quá trình triển khai với tổng quy mô hơn 4,400 căn hộ. Bên cạnh đó, thành phố vừa giao chủ đầu tư cho 2 dự án mới với quy mô hơn 2,100 căn. Bộ phận thẩm định của thành phố đang rà soát 29 hồ sơ đề xuất với tổng diện tích gần 70ha, dự kiến sẽ cung ứng thêm hơn 28,000 căn hộ trong thời gian tới.
Tuy nhiên, so với mục tiêu phát triển nhà ở quốc gia, thành phố vẫn còn nhiều gap lớn. Theo kế hoạch, đến năm 2030, Hà Nội phải hoàn thành khoảng 56,200 căn hộ nhà ở xã hội, trong đó giai đoạn 2026-2030 chiếm hơn 2/3 tổng số lượng. Tốc độ triển khai hiện tại cho thấy quỹ nhà ở xã hội vẫn còn cách xa mục tiêu này.
Những rào cản chính đang cản trở phát triển
Nguyên nhân chính khiến thị trường nhà ở xã hội chưa phát triển tương xứng với nhu cầu được xác định từ nhiều phía. Trước hết là vấn đề quỹ đất hạn hẹp, công tác giải phóng mặt bằng còn nhiều vướng mắc khiến tiến độ các dự án thường xuyên bị chậm trễ. Ngoài ra, quy trình đầu tư kéo dài cùng lợi nhuận thấp đã khiến nhiều doanh nghiệp không mặn mà tham gia phân khúc này.
Trong khi đó, giá nhà thương mại liên tục tăng vượt xa khả năng chi trả của người thu nhập trung bình và thấp, khiến bài toán an cư ngày càng trở nên nan giải. Những bất cập trên đặt ra yêu cầu cấp thiết phải có cơ chế đặc thù, đủ mạnh để tháo gỡ “nút thắt” và tạo cú hích mới cho thị trường nhà ở xã hội của Thủ đô.
Cơ chế đặc thù đề xuất từ Hà Nội
Trước thực tế trên, Hà Nội đang khẩn trương xây dựng Nghị quyết về chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, dựa trên nền tảng Luật Thủ đô (sửa đổi) và Luật Nhà ở (sửa đổi). Các đề xuất trong dự thảo được kỳ vọng sẽ tạo đột phá quan trọng cho phân khúc này.
Một trong những chính sách nổi bật nhất là hỗ trợ tài chính mạnh mẽ. Cụ thể, thành phố đề xuất sẽ hỗ trợ tối đa 50% chi phí hạ tầng kỹ thuật bên ngoài hàng rào dự án. Đặc biệt, với các dự án chỉ cho thuê hoặc thuê mua, mức hỗ trợ được đề xuất lên tới 100% chi phí hạ tầng. Chính sách này được kỳ vọng sẽ giảm đáng kể gánh nặng tài chính cho chủ đầu tư, từ đó tạo động lực để phát triển nhiều dự án hơn.
Mặt khác, dự thảo cũng đề xuất miễn toàn bộ lệ phí và thủ tục hành chính cho chủ đầu tư từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư đến khi đủ điều kiện khởi công. Đây được xem là giải pháp đột phá giúp rút ngắn thời gian triển khai, giảm chi phí không cần thiết và tăng tính cạnh tranh cho các dự án nhà ở xã hội.
Về phía hỗ trợ tín dụng, thành phố đề xuất cho phép doanh nghiệp vay tối đa 80% tổng mức đầu tư từ nguồn ngân sách ủy thác qua Quỹ Đầu tư phát triển Hà Nội. Thời hạn vay được đề xuất lên tới 25 năm với mức lãi suất thấp hơn so với ngân hàng thương mại từ 2-5%. Người mua, thuê hoặc thuê mua vẫn được hưởng các gói vay ưu đãi của Ngân hàng Chính sách xã hội, đảm bảo tính khả thi khi tiếp cận vốn.
Một điểm mới đáng chú ý trong dự thảo là làm rõ vai trò của chính quyền cấp xã trong mô hình hai cấp của Hà Nội. Việc phân định rõ ràng trách nhiệm của chính quyền cơ sở sẽ giúp tăng cường hiệu quả quản lý, giám sát và tổ chức thực hiện chính sách sát với thực tế hơn.
Tầm quan trọng của minh bạch và hỗ trợ hạ tầng
PGS.TS Bùi Thị An, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội, nhấn mạnh yếu tố cốt lõi của mọi chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội là tính minh bạch và đúng đối tượng. Theo bà, các khoản hỗ trợ từ ngân sách cần được đảm bảo sẽ loại trừ khỏi giá bán hoặc giá thuê mua để chính sách thực sự giảm giá thành, mang lại lợi ích thực chất cho người dân.
“Nhà ở xã hội không chỉ là một chỗ ở đơn thuần mà còn là môi trường sống cần được đảm bảo các yếu tố cơ bản”, bà An nhấn mạnh và cho biết: “Nếu dự án không đi kèm hạ tầng giao thông, trường học, y tế, thương mại… thì dù giá rẻ cũng khó thu hút người dân. Không thể coi nhà ở xã hội chỉ là những khu xa trung tâm, thiếu phương tiện và dịch vụ cơ bản, như vậy là chưa công bằng với người thu nhập thấp”.
Đồng quan điểm, ông Đào Duy Phong – Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội – cho rằng việc phân định rõ trách nhiệm của chính quyền cơ sở sẽ giúp chính sách đi vào cuộc sống thực tế. “Chính quyền địa phương là nơi hiểu rõ nhất nhu cầu người dân, nên việc họ tham gia giám sát và xét duyệt người thụ hưởng là vô cùng quan trọng để đảm bảo chính sách phát huy hiệu quả”, ông Phong chia sẻ.
Tín hiệu tích cực và thách thức còn lại
Với những cơ chế đặc thù được đề xuất, Hà Nội kỳ vọng tạo động lực mạnh mẽ để phát triển nhà ở xã hội, nhất là trong bối cảnh giá nhà thương mại ngày càng cao. Thực tế thị trường đã xuất hiện tín hiệu tích cực khi một dự án tại Đông Anh công bố giá bán chỉ khoảng 20.6 triệu đồng/m2, tương đương 800 triệu – 1.5 tỷ đồng/căn – một mức giá cạnh tranh bất thường trên thị trường hiện nay.
Tuy nhiên, để chính sách đi vào cuộc sống một cách hiệu quả, Hà Nội vẫn cần giải quyết nhiều thách thức lớn. Trước hết là vấn đề thiếu quỹ đất và vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng – hai yếu tố luôn được xem là rào cản lớn nhất của bất kỳ dự án nhà ở nào tại Thủ đô.
Bên cạnh đó, việc giám sát giá bán và chất lượng công trình cần được tăng cường tránh tình trạng các chủ đầu tư lợi dụng chính sách để đội giá hoặc thực hiện công trình chất lượng thấp. Đặc biệt, cần tạo động lực thực sự cho doanh nghiệp. Dù được hỗ trợ, nhưng nếu lợi nhuận quá thấp và thủ tục vẫn còn phức tạp, nhà đầu tư khó mà mặn mà tham gia.
Các chuyên gia cho rằng, để chính sách phát huy hiệu quả, Hà Nội cần hoàn thiện quy định về chia sẻ lợi ích, đảm bảo tính minh bạch và rút ngắn thời gian thẩm định dự án. Chỉ khi doanh nghiệp thấy được lợi nhuận hợp lý và giảm bớt rủi ro, họ mới thực sự quan tâm đến phân khúc nhà ở xã hội, từ đó giải quyết bài toán an cư cho người dân Thủ đô.
