Khai báo thông tin nhà ở: Chồng chéo dữ liệu
29/10/2025 10:30
Bộ Xây dựng đang đề xuất yêu cầu người dân cung cấp thông tin sở hữu nhà để tích hợp vào hệ thống thông tin quốc gia từ năm 2026. Tuy nhiên, đề xuất này đặt ra lo ngại về việc trùng lặp và gia tăng gánh nặng hành chính cho người dân.
Theo dự thảo Nghị định về xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu về nhà ở và thị trường bất động sản đang lấy ý kiến, Bộ Xây dựng đề xuất tổ chức, cá nhân phải khai báo thông tin sở hữu nhà ở. Người dân đã nhiều lần cung cấp thông tin tương tự khi đăng ký đất đai, cấp sổ đỏ hoặc cập nhật biến động sở hữu.
Luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật cho biết, đề xuất này là bước đi cần thiết để hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về nhà ở và thị trường bất động sản, phù hợp với nhiệm vụ được giao tại Luật Nhà ở 2023.
“Nếu thực hiện tốt, việc tích hợp dữ liệu sẽ minh bạch hóa thị trường, hạn chế đầu cơ, giao dịch ‘hai giá’, trốn thuế, đồng thời hỗ trợ quy hoạch, định giá và thu thuế tài sản.” – Luật sư Diệp Năng Bình nhấn mạnh.
Tuy nhiên, rủi ro chính là trùng lặp dữ liệu và tăng gánh nặng hành chính, bởi với thông tin như họ tên, số định danh, địa chỉ, diện tích, tình trạng pháp lý đã có trong cơ sở dữ liệu đất đai, dân cư và thuế. Nếu thiếu cơ chế liên thông, việc yêu cầu khai lại sẽ gây lãng phí và bức xúc.
Chuyên gia đề xuất cách tiếp cận hai giai đoạn: năm 2026 đối soát, chuẩn hóa dữ liệu và cuối năm 2027 hoàn thiện khai báo còn thiếu. Theo luật sư Bình, cần ưu tiên kết nối và đồng bộ dữ liệu hiện có, chỉ yêu cầu người dân bổ sung phần thiếu.
TS Trần Xuân Lượng, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam, đồng tình với chủ trương nhưng lưu ý đề xuất của Bộ Xây dựng trùng lặp với công việc Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công an đang triển khai.
“Một cơ quan thu thập về dữ liệu đất đai, cơ quan khác lại thu thập dữ liệu về nhà ở. Trong khi đó, bản chất bất động sản bao gồm cả quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà và tài sản gắn liền với đất.” – TS Trần Xuân Lượng chia sẻ.
Theo chuyên gia, kinh nghiệm từ Hàn Quốc và Nhật Bản đã cho thấy hiệu quả của việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia thống nhất về nhà ở và bất động sản. Ông đề xuất nên thành lập một trung tâm dữ liệu quốc gia về nhà và đất, do một cơ quan quản lý chung.
UBND xã/phường, ngành đất đai cũng đang yêu cầu người dân cung cấp thông tin về sổ đỏ. Việc Bộ Xây dựng tiếp tục yêu cầu kê khai riêng mà không có cơ chế liên thông dữ liệu sẽ làm tăng gánh nặng hành chính và nguy cơ phân mảnh cơ sở dữ liệu quốc gia.
Về nguyên tắc “một nguồn – nhiều đích”, dữ liệu định danh cá nhân đã có trong cơ sở dữ liệu dân cư (Bộ Công an), còn thông tin thửa đất, chủ sử dụng nằm trong cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia (Bộ Nông nghiệp và Môi trường).
Luật sư Bình cho rằng, Bộ Xây dựng nên khai thác, tự động đồng bộ các dữ liệu này qua nền tảng chia sẻ dữ liệu quốc gia và chỉ yêu cầu người dân bổ sung các thông tin chi tiết về nhà ở chưa có trong các hệ thống khác.
“Thay vì yêu cầu kê khai lại, Bộ Xây dựng nên thiết lập cơ chế kết nối và chia sẻ thông tin liên thông. Cách làm này phù hợp với tinh thần ‘người dân không khai hai lần’ được quy định tại Luật Giao dịch điện tử 2023.”
Nếu mỗi nơi tự xây kho dữ liệu riêng, không liên thông, sẽ dẫn đến “nhiều phiên bản sự thật” – khi cùng một tài sản nhưng thông tin về diện tích, giá trị hoặc tình trạng pháp lý lại khác nhau giữa các cơ quan.
Để giải quyết vấn đề này, luật sư Bình đề xuất thiết lập cơ chế liên thông dữ liệu quốc gia, trong đó Bộ Công an đóng vai trò điều phối, ban hành chuẩn dữ liệu mở thống nhất và vận hành nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu quốc gia. Đặc biệt cần ban hành Nghị định về chia sẻ dữ liệu công, quy định rõ trách nhiệm, chế tài và thời hạn cập nhật.
Chỉ khi có cơ chế liên thông hiệu quả, yêu cầu khai báo từ năm 2026 mới không gây trùng lặp mà ngược lại giúp hình thành một “phiên bản dữ liệu thống nhất”, phục vụ hiệu quả việc quản lý, thu thuế và bảo vệ quyền sở hữu hợp pháp của người dân.
